Psychoterapia jako koszt podatkowy – czy jest to możliwe?

Coraz częściej spotykam się z pytaniami przedsiębiorców na temat tego, czy mogą zaliczyć rozmaite wydatki (np. na rower, studia doktoranckie, oprawki do okularów, aparat słuchowy) do kosztów uzyskania przychodu. Tym razem pojawiło się pytanie: psychoterapia jako koszt podatkowy – czy jest to możliwe? Jak wiadomo, stres, presja i odpowiedzialność zawodowa mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Przez to wielu właścicieli firm, osoby wykonujące zawody medyczne czy członkowie zarządów zastanawiają się, czy wydatki na psychoterapię stanowią koszty związane z ich działalnością. Niestety, podejście organów skarbowych do tej kwestii pozostaje surowe i restrykcyjne, ale nie oznacza to, że nie ma wyjątków.

1. Psychoterapia jako koszt podatkowy dla radczyni prawnej

Jako przykład przytoczę interpretację z dnia 23 września 2024 r. (nr 0115-KDIT3.4011.663.2024.1.JS). Dotyczyła ona radczyni prawnej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą. Kobieta ta podjęła psychoterapię, motywując to stresem wynikającym z odpowiedzialności związanej z reprezentowaniem klientów w postępowaniach sądowych i negocjacjach. Argumentowała, że psychoterapia pomaga jej radzić sobie ze stresem zawodowym, co wpływa na jakość świadczonych przez nią usług. W swoim wniosku radczyni prawna podkreśliła:

„W konsekwencji zdaje się, że opisany koszt związany jest bezpośrednio z działalnością gospodarczą, tym samym wydaje się, że spełnia definicję kosztu uzyskania przychodu w rozumieniu art. 22 ust. 1 ustawy o PIT. Poradzenie sobie ze stresem i prawidłowe ześrodkowanie odpowiedzialności z tytułu wykonywanego zawodu (co jest celem podjętej terapii) posiada adekwatny związek ze sformułowaniem ‘w celu uzyskania przychodu’”​.

Niestety, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) nie podzielił jej stanowiska. Uznał, że wydatki te dotyczą potrzeb osobistych przedsiębiorczyni, a nie jej działalności zawodowej. Wyjaśnił, że „bezpośrednim celem ich poniesienia jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania organizmu”, a nie zabezpieczenie źródła przychodu. Zdaniem fiskusa wydatki te nie spełniają wymogów określonych w przepisach podatkowych. Warto podkreślić, że nie była to pierwsza taka interpretacja dotycząca prawników (interpretacja z dnia 5 grudnia 2022 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.728.2022.1.JS). Oczywiście była to również negatywna interpretacja.

2. Psychoterapia jako koszt podatkowy – wyjątek dla zawodów związanych ze stresem

Z drugiej strony, istnieją sytuacje, w których KIS uznaje wydatki na psychoterapię za uzasadnione koszty działalności gospodarczej. Przykładem jest interpretacja z 22 kwietnia 2024 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.148.2024.2.HJ), dotycząca ratownika medycznego prowadzącego działalność gospodarczą. Ratownik ten wskazał, że psychoterapia jest dla niego niezbędna, aby radzić sobie z traumatycznymi przeżyciami związanymi z częstym kontaktem ze śmiercią i cierpieniem pacjentów.

Dyrektor KIS zgodził się, że wydatki na psychoterapię ratownika medycznego są uzasadnione jako koszty uzyskania przychodu, ponieważ terapia przeciwdziała wypaleniu zawodowemu i pozwala utrzymać zdolność do wykonywania zawodu. Skarbówka uznała, że psychoterapia jest w tym przypadku konieczna „w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów”. Oznacza to, że przedsiębiorca może ją odliczyć od podatku​.

3. Psychoterapia jako wymóg zawodowy – przykład psychoterapeutów

Kolejnym przypadkiem są psychoterapeuci, którzy dla uzyskania lub utrzymania certyfikatów zawodowych muszą odbyć własną terapię. W interpretacji z 31 października 2023 r. (nr 0115-KDIT3.4011.580.2023.3.AD) Dyrektor KIS potwierdził, że psychoterapeuta może zaliczyć wydatki na własną terapię jako koszty uzyskania przychodu. Organ uzasadnił, iż odbycie terapii jest warunkiem kontynuowania działalności zawodowej.

W takim przypadku wydatek ten jest uzasadniony jako bezpośredni koszt związany z działalnością gospodarczą, ponieważ bez wymaganej certyfikacji psychoterapeuta nie mógłby świadczyć swoich usług. Interpretacja ta jasno pokazuje, że istnieją wyjątki od restrykcyjnych zasad, kiedy terapia jest ściśle powiązana z wymaganiami zawodowymi.

4. Czy warto wystąpić o interpretację indywidualną?

Warto pamiętać, że KIS rozpatruje każdy przypadek indywidualnie. Jeśli terapia jest bezpośrednio związana z wykonywanymi obowiązkami, a jej brak mógłby uniemożliwić dalsze prowadzenie działalności, warto wystąpić o interpretację. W szczególności osoby pracujące w zawodach obarczonych dużym stresem zawodowym mają większą szansę na uzyskanie korzystnej interpretacji. Psychoterapia jako koszt podatkowy np. w działalności lekarza, tak jak w działalności ratownika, wydaje się być uzasadnionym wydatkiem.

Decyzja o skorzystaniu z wniosku o interpretację indywidualną może pomóc w uzyskaniu (najczęściej) jednoznacznej odpowiedzi. Warto jednak być przygotowanym na konieczność udowodnienia związku terapii z działalnością gospodarczą. Warto pamiętać, że jeśli wydatek ma zbyt luźny związek z przychodem, organ nie wyda korzystnego rozstrzygnięcia.

Jak widać wydatki na psychoterapię dość rzadko są uznawane za koszty uzyskania przychodu. Niemniej i tak istnieją sytuacje, w których fiskus uznaje je za uzasadnione. Przedsiębiorcy, którzy uzasadnią konieczność psychoterapii jako środek pozwalający na dalsze wykonywanie zawodu, mają szansę na pozytywną interpretację.

P.S. Obrazy do tekstu wygenerowane za pomocą modelu Dall-E.